Στεμνίτσα
H Στεμνίτσα είναι από τους σημαντικότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου. Είναι χτισμένη στα 1.050 μ. στην πλαγιά του βουνού Kλινίτσα και έχει περίπου 120 κατοίκους. Ονομάζεται αλλιώς και Yψούντα, γιατί, όπως πιστεύεται, είναι χτισμένη στην ίδια τοποθεσία με την ομώνυμη αρχαία πόλη που θεμελίωσε ο Yψούς, γιος του Λυκάοντα, αλλά είναι ευρύτερα γνωστή με το όνομα Στεμνίτσα.
Kατά παράδοση, οι κάτοικοι των περιοχών γύρω από τον Λούσιο ποταμό υπήρξαν εξαίρετοι τεχνίτες. Για το λόγο αυτό, η Στεμνίτσα κατά την Τουρκοκρατία και μέχρι τις αρχές του αιώνα γνώρισε μεγάλη άνθηση ως κέντρο αργυροχρυσοχοΐας και εμπορίου. Οταν άρχισε η Επανάσταση, συνέχισε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως πρώτη έδρα της Πελοποννησιακής Γερουσίας.
Σήμερα, θα δείτε ένα χωριό με εξαίρετα αρχιτεκτονικά στοιχεία, λιτά και «στιβαρά». Τα υλικά κατασκευής είναι αποκλειστικά ξύλο και πέτρα για τα μακρόστενα μονόσπιτα, για τα διώροφα με «ανωκάτωγο» και γι’ αυτά ακόμα με πενταώροφη πρόσοψη (όταν είναι χτισμένα σε πλαγιές). Βέβαια, τα περισσότερα από αυτά τα ωραία σπίτια θα τα βρείτε κλειστά, γιατί οι ιδιοκτήτες τους τα επισκέπτονται κυρίως τα καλοκαίρια. Υπάρχουν και κάποια άλλα ερειπωμένα εντελώς, όμως δεν είναι αρκετά για να χαλάσουν την εντύπωση που δημιουργούν τα πολλά καλοσυντηρημένα αρχοντικά.
Μέσα στη Στεμνίτσα να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο της, γιατί διαθέτει μια πολύ πλούσια συλλογή από αντικείμενα του παρελθόντος. Μερικά από τα πιο όμορφα κτίρια που θα συναντήσετε είναι το Νικολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, το κτίριο του ξενοδοχείου «Τρικολώνιο», χτισμένο το 1854, καθώς επίσης και το επιβλητικό κτίριο της Σχολής Αργυροχρυσοχοΐας. Επίσης, να δείτε το ναΐσκο του Αγίου Νικολάου, που ανακαινίστηκε το 1859 (!), και της Παναγίας Μπαφέρω, που χτίστηκε το 1640 στο Κάστρο. Tέλος, μέσα στο χωριό να πάτε στη μικρή μονή της Ζωοδόχου Πηγής, όπου έγινε και η Συνέλευση της A΄ Πελοποννησιακής Γερουσίας.
Μεταξύ Δημητσάνας και Στεμνίτσας βρίσκεται και η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που είναι χτισμένη μέσα σε κάθετο βράχο· για να την επισκεφτείτε, θα χρειαστεί να περπατήσετε λιγάκι (τουλάχιστον 10 λεπτά). H μονή αυτή, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα από τον Μανουήλ Κομνηνό στη θέση ενός μικρού ασκηταριού. Από τότε και μέχρι σήμερα λειτουργεί ανελλιπώς. Οι τοιχογραφίες της ανάγονται περίπου στον 16ο αιώνα, ενώ ο υπόλοιπος διάκοσμος του ναού, στον 17ο. Tα κτίρια της μονής, συμπεριλαμβανομένου και του ξενώνα που χτίστηκε το 1860, διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση, αν και κάποια έχουν υποστεί αλλαγές από την αρχική τους μορφή.
